عزت نفس
عزت نفس (self esteem) واژهای متفاوت با اعتماد به نفس (self-confidence) است، اگر در کاری مهارت بالایی به دست آورید، موجب بالا رفتن اعتماد به نفس شما میشود، ولی در صورتی که خودتان این مهارتها و تواناییها را قبول نداشته باشید و برای خودتان ارزش قائل نشوید، به معنای این است که شما عزت نفس کافی ندارید. در حقیقت اعتماد به نفس در مورد اعتماد شما به خودتان و تواناییهای شما در مقابله با چالشها و حل مشکلات و تعامل با جهان است. میتوان گفت اعتماد به نفس بیشتر حاصل موفقیتهای شما در دنیای خارج میباشد و در واقع اعتماد به نفس میوه درخت عزت نفس است و موضوع مهمی در مسیر موفقیت و ارتقای فردی میباشد. اما به سوال عزت نفس چیست میتوان اینگونه پاسخ داد که عزت نفس مربوط به حس ارزشمندی درونی شماست، یعنی فرد چه باوری نسبت به توانایی انجام کارهای خود دارد.
عزت نفس دو عامل مهم دارد
- احساس ارزشمندی : آیا خودم را موجود ارزشمندی می دانم ؟
- احساس توانمندی : آیا احساس می کنم اگر چیزی برایم مهم باشد و برایش تلاش کنم، احتمال زیاد به آن دست پیدا می کنم ؟
عزت نفس مبتنی بر ارزشمندی : می تواند خیلی شبیه به خود شیفتگی باشد. چون از خود فرد کاری بر نمی آید از دیگران به روش های مختلف طلب می کند و اگر آن را به دست نیاورد ناراحت می شود.
عزت نفس مبتنی بر توانمندی: میتواند خیلی شبیه به افسردگی باشد. فرد توانمندی دارد اما به دلیل نداشتن احساس ارزشمندی، ممکن است توانمندی خود را رها کند.
به طور کلی عزت نفس یعنی این که من نسبت به تواناییهای خود، چه دیدگاهی دارم و تا چه اندازه خود را ارزشمند میدانم و برای خود احترام قائل هستم. در واقع عزت نفس و اعتماد به نفس قدرتمندترین و مهمترین بخش شخصیت هر انسان را تشکیل میدهند. با دانستن پاسخ این سوال که عزت نفس چیست و تفاوتهای آن با اعتماد به نفس میتوانیم اهمیت هرکدام را در زندگی متوجه شویم تا بتوانیم با قدرت بیشتری به سمت رویاهایمان حرکت کنیم.
تعریف عزت نفس :
عزت نفس به معنای احساس ارزشمندی فرد نسبت به خودش و اینکه چگونه خود را ارزیابی و تایید میکند میباشد، در واقع تعریف عزت نفس به صورت داشتن نگرش صادقانه فرد نسبت به خودش بیان میشود.
دانشجویی را تصور کنید که نتوانسته در امتحانی دشوار نمره لازم را کسب نماید. اگر وی دارای عزت نفس بالایی باشد ناکامی خود را به عواملی چون: نداشتن مطالعه کافی و یا دشواری سوالات امتحان نسبت خواهد داد و این موضوع هرگز باعث نمیشود که احساس ناتوانی کند و یا به این فکر کند که در امتحانات بعدی نیز شکست خواهد خورد. داشتن عزت نفس بالا او را به سمت پذیرش واقعیت سوق داده و باعث میشود او یافتن علت ناکامی خود را جایگزین حس ترحم و دلسوزی و یا تسلیم نماید.
تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس :
تفاوت عزت نفس و اعتماد به نفس در این است که در واقع، عزت نفس در برگیرندهی اعتماد به نفس است چرا که اعتماد به نفس یعنی باور توانمندیها و پیوند با نیروی درونی خویش، اما برای داشتن عزت نفس ، علاوه بر این مورد، علاقه داشتن به خود واقعی و ارزشمند دانستن آن نیز از اهمیت ویژهای برخوردار است.
ویژگی افرادی که عزت نفس بالا دارند :
افرادی که از خود و دیگران تشکر و قدردانی میکنند، از رشد کردن استقبال کرده و به دنبال معنا بخشیدن به زندگی خود هستند و مدام لایههای وجودی خود را کشف میکنند، دارای عزت نفس بالا هستند. اینگونه افراد اغلب خودشان تصمیم میگیرند اما با گشودگی پذیرای نظرات و پیشنهادات افراد صاحب نظر نیز هستند. اشخاص با عزت نفس بالا واقعگرا هستند و سعی در هدایت افراد به سمت جنبههای مثبت زندگی دارند، آنها میدانند ارزشهایشان در زندگی چیست و طبق آن حرکت میکنند، به منظور رشد، چالشها را پذیرفته و در صورت عدم موفقیت از اشتباهات خود درس میگیرند، همچنین افرادی که از عزت نفس بالا برخوردارند دیگران را آنگونه که هستند میپذیرند و با آغوش باز از انتقادات استقبال میکنند چون میدانند ارزش وجودی آنها به نظرات دیگران بستگی ندارد.
نقطه مقابل اشخاص با عزت نفس بالا، افرادی هستند که دارای عزت نفس پایین میباشند، این افراد از خودشان متنفر هستند و احساس میکنند هر کاری که انجام میدهند به اندازه کافی خوب نیست. آنها دنیا را جای امنی نمیدانند و حفظ کردن روابط با دیگران برایشان کاری دشوار است. به نقاط ضعف خود بسیار توجه میکنند و نگاه بدبینانه و منفی به زندگی دارند و همواره احساس اضطراب و ترس و افسردگی میکنند، این افراد بر این باورند که دیگران از آنها بهتر هستند و مشکل در پذیرش انتقاد درست و سازنده دارند، همچنین آنها در بیان نیازهای خود احساس شرم و خجالت، افسردگی و استرس و اضطراب دارند.
چگونه عزت نفس را افزایش دهیم؟
عزت نفس پایین میتواند تأثیرات منفی زیادی در آینده شغلی یا عاطفی شما داشته باشد و برای رفع آن بهتر است از همین الان اقدام کنید. راههای زیادی برای افزایش عزت نفس حتی در بزرگسالی وجود دارد که در ادامه آنها را با هم مرور میکنیم.
۱. شناسایی باورها و عقاید منفی نسبت به خود و به چالش کشیدن آنها
اولین قدم و یکی از مهمترین قدمها برای بهبود و افزایش عزت نفس شناسایی عقاید منفی در مورد خود و تلاش برای رفع آنهاست.
۲. شناسایی ویژگی های مثبت خود
ایده خوبی است که چیزهای مثبتی را در مورد خود بنویسید، مانند خوب بودن در یک ورزش یا چیزهای خوبی که مردم درباره شما گفتهاند. وقتی شروع به احساس ضعف کردید، به این چیزها نگاه کنید و به خود یادآوری کنید که چیزهای خوبی در شما وجود دارد.
۳. ساختن روابط مثبت و دوری از روابط منفی
اگر افرادی هستند که باعث میشوند نسبت به خودتان احساس بدی داشته باشید، سعی کنید از آنها دوری کنید.
۴. به خودتان استراحت بدهید.
لازم نیست هر ساعت از روز کامل باشید. حتی لازم نیست همیشه احساس خوبی نسبت به خود داشته باشید.
عزت نفس از موقعیتی به موقعیت دیگر، از روزبهروز و ساعتبهساعت متفاوت است. برخی از افراد با دوستان و همکاران احساس آرامش و مثبتی میکنند، اما با غریبهها احساس ناراحتی و خجالت میکنند. دیگران ممکن است احساس کنند که در محل کار کاملاً بر خود مسلط هستند اما از نظر اجتماعی (یا برعکس) با مشکل مواجه شوند.
به خود استراحت دهید. همه ما مواقعی داریم که کمی احساس ناراحتی میکنیم یا حفظ اعتمادبهنفسمان برایمان سختتر است.
نکته اصلی این است که خیلی به خودتان سخت نگیرید. با خودتان مهربان باشید و خیلی انتقاد نکنید.
۵. یادگرفتن نه گفتن
افراد با عزت نفس پایین اغلب احساس میکنند که باید به دیگران بله بگویند، حتی زمانی که خودشان واقعاً نمیخواهند. مشکل اینجاست که ممکن است شما بیش از حد ممکن رنجیده، عصبانی و افسرده شوید. در بیشتر موارد، نه گفتن باعث ناراحتی نمیشود و میتواند مفید باشد.
۶. بهبود سلامت جسمی
وقتی تناسباندام و سلامتی داریم، داشتن احساس خوب نسبت به خودمان خیلی راحتتر است. بااینحال، افراد دارای عزت نفس پایین اغلب از خود غفلت میکنند، زیرا احساس میکنند که لایق مراقبت نیستند.
سعی کنید بیشتر ورزش کنید، خوب غذا بخورید و خواب کافی داشته باشید. همچنین ایده خوبی است که بهجای کاری که شخص دیگری از شما انتظار دارد، زمانی را برای استراحت و انجام کاری که خودتان میخواهید انجام دهید، اختصاص دهید. ممکن است متوجه شوید که تغییرات سادهای مانند این میتواند تفاوت بزرگی در دیدگاه کلی شما ایجاد کند.
۷. قدردان چیزهای کوچک بودن
سعی کنید حداقل سهکاری را که بهخوبی انجام دادید در پایان هر روز یادداشت کنید و قدردان آنها باشید.
۸. تمرکز روی چیزهایی که می توانید تغییر دهید
بهراحتی میتوانید به همه چیزهایی که خارج از کنترل شما هستند دل ببندید، اما چیز زیادی به دست نمیآورید. اما بهجای آن میتوانید سعی کنید انرژی خود را بر شناسایی مواردی که تحت کنترل شما هستند، متمرکز کنید و ببینید در مورد آنها چه کاری میتوانید انجام دهید. درباره اینکه چگونه میتوانید چیزهایی را که خارج از کنترل شما هستند بپذیرید، بیشتر تلاش کنید.
۹. داشتن رژیم غذایی سالم
غذاهای سالم بخورید و از غذاهای ناسالم (غذاهای حاوی قند، نمک یا چربی زیاد) اجتناب کنید. یک رژیم غذایی سالم روزانه معمولاً عبارت است از:
- پنج یا شش وعده سبزیجات و میوه
- شش وعده غذای غلات کامل مانند نان، پاستا، غلات و برنج
- دو وعده غذای پروتئینی مانند گوشت گاو، مرغ، ماهی، پنیر، پنیر دلمه یا ماست.
کتاب های افزایش عزت نفس
مطالعه برخی کتابها نیز به تقویت و افزایش عزت نفس کمک میکنند. برخی از این کتابها به شرح زیر هستند:
- شش ستون عزت نفس اثر ناتانیل براندن
- هدایای نقص؛ آنچه را که فکر میکنید باید باشید رها کنید و آنچه هستید را در آغوش بگیرید – برنه براون
- وقتی با خود صحبت میکنید چه بگویید – شَد هلماِستِتِر
- ده روز به عزت نفس – دیوید دی برنز
- آنچه با من درست است: راههای مثبت برای جشن گرفتن نقاط قوت، ایجاد عزت نفس و دستیابی به پتانسیلهای خود – کارلین و کارولین درو
- غول درون را بیدار کنید: چگونه کنترل فوری سرنوشت ذهنی، عاطفی، فیزیکی و مالی خود را در دست بگیرید! – تونی رابینز
- روانشناسی سایبرنتیک جدید – ماکسول مالتز
- قدرت ضمیر ناخودآگاه شما – جوزف مورفی
- از ذهن خود خارج شوید و وارد زندگی خود شوید: درمان جدید پذیرش و تعهد – استیون سی هیز
- روان خود را درمان کنید: برنامهای قدرتمند برای کمک به افزایش عزت نفس، آرامکردن منتقد درونی و غلبه بر شرم – بِوِرلی اِنگل
